Cần tháo gỡ cho doanh
nghiệp trong bối cảnh dịch Covid-19 diễn biến phức tạp và lan rộng.
Tại Hội nghị Thủ tướng Chính phủ
với doanh nghiệp năm 2021 sáng ngày 8/8, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn
Chí Dũng cho rằng đây là thời điểm hết sức khó khăn khi những mảng màu xám
loang rất nhanh trong bức tranh doanh nghiệp, đặc biệt kể từ tháng 7/2021 khi
dịch Covid-19 diễn biến phức tạp và lan rộng…
“Các
doanh nghiệp vốn đã bị tổn thương lại càng trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.
Các nguồn lực dữ trữ đang cạn dần trong khi thị trường chưa có dấu hiệu phục
hồi hoặc đang phục hồi rất chậm”, Bộ trưởng nhấn mạnh.
ĐỐI MẶT 8 VẤN ĐỀ
KHÓ KHĂN
Cụ
thể, qua tổng hợp ý kiến của doanh nghiệp, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết
có 8 nhóm vấn đề khó khăn đang khiến sức chống chịu hiện nay của doanh nghiệp
bị bào mòn.
Thứ
nhất, tổng cầu giảm mạnh khiến cho
các đơn hàng, hợp đồng, sản lượng đều sụt giảm. Trung bình nhu cầu trong các
ngành giảm từ 40-50%, nặng nề nhất là ngành hàng không, vận chuyển hành khách,
du lịch, nhà hàng, khách sạn nhu cầu bị giảm đến 70-80%.
“Tình
trạng ùn ứ, tắc nghẽn hàng hóa tại một số cảng biển quan trọng như Cát Lái, Cái
Mép – Thị Vải thời gian qua đã phản ánh bản chất không hẳn do tắc nghẽn bởi hạ
tầng, hay do điều hành lưu thông hàng hoá, mà bản chất là do tình trạng đình
trệ sản xuất bởi dịch bệnh”, Bộ trưởng nêu rõ.
Thứ
hai, doanh thu giảm mạnh trên
diện rộng. Trong đó, doanh thu ngành hàng không sụt giảm trung bình 61% so với
2019, đợt dịch cao điểm đầu năm 2021 giảm 80% so với cùng kỳ năm 2020. Điều này
dòng tiền bị thiếu hụt nghiêm trọng, làm cho các doanh nghiệp rất khó khăn để
có thể trang trải các khoản chi phí nhằm duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh
cũng như khó xoay xở trả lãi vay ngân hàng đúng hạn, dẫn đến tình trạng nợ xấu,
nợ quá hạn, khó có thể tiếp cận các khoản vay mới.
Thứ
ba, chi phí đầu vào, chi phí
vận chuyển ngày một tăng cao dẫn đến tình trạng thiếu hụt nguyên, vật liệu đầu
vào, làm đội chi phí giá thành sản xuất. Tình trạng thiếu nghiêm trọng
container rỗng, giá thuê container tăng 5-10 lần, chi phí vận chuyển logistics
tăng từ 2-4 lần, có thời điểm lên đến 5 lần so với trước khi có dịch.
Ngoài
ra, theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhiều khoản chi phí mới phát sinh liên
quan như chi phí xét nghiệm, chi đầu tư trang thiết bị để đáp ứng các điều kiện
về kiểm soát an toàn dịch bệnh tại doanh nghiệp, chi phí hỗ trợ giữ chân người
lao động cũng tạo áp lực tài chính lên doanh nghiệp.
Thứ
tư, chuỗi cung ứng sản xuất,
tiêu dùng và xuất khẩu bị gián đoạn, đình trệ cục bộ. Nhiều doanh nghiệp sản
xuất, xuất khẩu bị ảnh hưởng phải trì hoãn hoặc hủy đơn hàng, nếu đợt dịch bùng
phát kéo dài có thể bị mất thị trường do bạn hàng thay đổi chuỗi cung ứng.
Thứ
năm, lưu thông hàng hóa gặp khó
khăn, kể cả lưu thông trong nước, giữa một số tỉnh, thành phố do áp dụng các
chính sách phòng, chống dịch bệnh chưa thống nhất và hợp lý. Hậu quả là các
doanh nghiệp bị chậm tiến độ giao hàng/nhập hàng, chi phí lưu kho, lưu bãi,
cước vận chuyển tăng, sản xuất kinh doanh bị ngưng trệ.
Bộ
trưởng Nguyễn Chí Dũng
Thứ
sáu, khó khăn về lao động. Để cầm cự
trước dịch bệnh nhiều doanh nghiệp phải thu hẹp quy mô, cắt giảm lao động. Điều
này sẽ gây khó khăn rất lớn cho doanh nghiệp tìm kiếm nguồn lao động trở lại
làm việc khi phục hồi sản xuất sau dịch bệnh, đặc biệt là đối với các ngành
nghề yêu cầu lao động có tay nghề, chuyên môn nhất định như cơ khí, điện tử…
Thứ
bảy, khó khăn về chuyên gia.
Các doanh nghiệp, chủ yếu là doanh nghiệp FDI còn gặp khó khăn với vấn đề nhập
cảnh, đặc biệt đối với những tập đoàn lớn vào Việt Nam nghiên cứu, quyết định
dự án quy mô lớn và cấp mới/điều chỉnh giấy phép lao động cho chuyên gia nước
ngoài.
Thứ
tám, khó khăn về tiếp cận các chính
sách hỗ trợ của Nhà nước. Các doanh nghiệp còn cho biết việc triển khai của một
số chính sách còn khá chặt chẽ, cứng nhắc, thiếu thống nhất ở một số địa
phương, gây khó khăn cho đối tượng hỗ trợ, chưa bao quát hết các tình huống
phát sinh trong thực tế, công tác thực thi có lúc, có nơi còn chưa chủ động,
linh hoạt.
HAI NHÓM GIẢI PHÁP: CẤP BÁCH VÀ DÀI HẠN
Với
tinh thần “chống dịch như chống giặc” và hành động “sớm nhất, hiệu quả nhất”
nhằm tránh làm đứt gãy chuỗi ung ứng, hạn chế xảy ra phá sản doanh nghiệp và bị
thâu tóm, Bộ Kế hoạch và đầu tư đề xuất 8 nhóm giải pháp trong ngắn hạn và dài
hạn.
Nguy
cơ đình trệ sản xuất và suy thoái kinh tế thế giới chưa thể khắc phục ngay
trong ngắn hạn và sẽ tiếp tục ảnh hưởng lớn tới các doanh nghiệp, làn sóng người
lao động di chuyển khỏi tỉnh, thành phố sẽ dẫn đến nguy cơ thiếu hụt lao động,
đặc biệt lao động có kỹ năng khiến cho doanh nghiệp rất khó có thể phục hồi
ngay năng lực sản xuất ngay khi hết thời gian giãn cách và việc lựa chọn điểm đầu
tư mới thoả mãn điều kiện hiệu quả, an toàn và bên vững tiếp tục là những rủi
ro doanh nghiệp phải đối mặt trong thời gian tới.
Trong
đó, nhóm các chính sách, giải pháp cấp thiết cần triển khai ngay gồm:
Một là, thực hiện các biện pháp, phòng chống dịch
Covid-19 linh hoạt, hiệu quả, tạo điều kiện cho doanh nghiệp ổn định và duy trì
hoạt động sản xuất kinh doanh. Trong đó, tiếp tục phân bổ hợp lý, hiệu quả
nguồn vaccine phòng Covid-19, bổ sung các đối tượng ưu tiên tiêm ở những khu
vực có nguy cơ dịch bệnh cao và nghiên cứu cơ chế cho phép doanh nghiệp tự mua
dụng cụ tự xét nghiệm để chủ động xét nghiệm.
Hai là, đảm bảo lưu thông hàng hoá thông suốt, hiệu quả,
khắc phục chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị bị gián đoạn. Nghiên cứu hướng dẫn
thống nhất các quy tắc phân loại chống dịch Covid-19 chung trên cả nước, tránh
tình trạng địa phương hoá quá mức, gây cản trở hoạt động của doanh nghiệp.
Ba là, hỗ trợ cắt giảm
chi phí, tháo gỡ khó khăn về dòng tiền cho doanh nghiệp với các giải pháp mạnh
mẽ hơn để hỗ trợ khoanh nợ, tái cấu trúc nợ, gia hạn các khoản nợ cũ; giảm lãi
suất cho các khoản vay cũ và mới; khẩn trương triển khai các chính sách hỗ trợ
về giãn, giảm thuế VAT, thuế thu nhập doanh nghiệp…
Bốn là, tháo gỡ khó khăn
về lao động, chuyên gia.
Đối
với nhóm chính sách dài hạn, tạo nền tảng hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi và phát
triển, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đề xuất 4 nhóm giải pháp chủ yếu.
Thứ nhất, xây dựng
chính sách phát triển doanh nghiệp có tính chiến lược, khai thác lợi thế ngành,
lĩnh vực để đón bắt cơ hội nhằm phục hồi nền kinh tế; cần có chính sách để phát
triển các doanh nghiệp tư nhân có quy mô lớn, đóng vai trò dẫn dắt; phát triển
công nghiệp ngành y tế như đã nêu ở trên...
Thứ hai, nâng cao hiệu quả triển khai chính sách hỗ trợ
doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa; rà soát, tháo gỡ vướng mắc
pháp lý; đơn giản hóa tối đa các quy trình, thủ tục hành chính hiện tại, xem
xét áp dụng các quy trình xuất, nhập khẩu ưu tiên.
Thứ ba, thúc đẩy hỗ trợ
doanh nghiệp chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo. Đẩy mạnh phát triển kinh tế số;
các nền tảng thương mại điện tử; các ứng dụng công nghệ giao dịch thanh toán
điện tử, hậu cần giao nhận…; nghiên cứu giao hoặc đặt hàng các doanh nghiệp
công nghệ số Việt Nam phát triển các giải pháp, nền tảng công nghệ số.
Thứ tư, nâng cao hiệu quả hoạt động và khai thác dư địa
của khu vực doanh nghiệp nhà nước. Nghiên cứu, xây dựng hệ thống cơ chế, chính
sách theo hướng đổi mới quản lý của chủ sở hữu, tạo điều kiện cho DNNN được
hoạt động bình đẳng, chủ động và cạnh tranh với các doanh nghiệp khác.
"Đồng
thời, nghiên cứu, đề xuất việc củng cố, phát triển một số tập đoàn, doanh
nghiệp nhà nước quy mô lớn hoạt động hiệu quả, có vai trò dẫn dắt trong giai
đoạn tới", Bộ trưởng đề xuất.
Đỗ Dũng theo Vneconomy